رشته های تحصیلی فنی و حرفه ای

معرفی رشته های تحصیلی فنی و حرفه ای، رشته های تحصیلی فنی و حرفه ای شاخه‌ای از آموزش متوسطه هستند که با هدف تربیت نیروی کار ماهر و تکنسین‌های متخصص برای ورود به بازار کار طراحی شده‌اند. این رشته‌ها، دانش‌آموزان را با مهارت‌های عملی و دانش فنی مورد نیاز در صنایع مختلف آشنا می‌کنند. تنوع رشته‌های فنی و حرفه‌ای بسیار زیاد است و شامل زمینه‌های گوناگونی از جمله صنعت، کشاورزی، خدمات و هنر می‌شود.

برخی از رشته‌های پرطرفدار فنی و حرفه‌ای عبارتند از: الکتروتکنیک، مکانیک خودرو، کامپیوتر، ساختمان، حسابداری، طراحی و دوخت، گرافیک، و … . دانش‌آموزان پس از گذراندن دوره متوسطه اول و با توجه به علاقه و استعداد خود می‌توانند در یکی از این رشته‌ها به تحصیل بپردازند. فارغ‌التحصیلان فنی و حرفه‌ای می‌توانند پس از اتمام دوره تحصیل، وارد بازار کار شده و یا در صورت تمایل، در مقاطع بالاتر در دانشگاه‌های فنی و حرفه‌ای و یا سایر دانشگاه‌ها ادامه تحصیل دهند.

گروه هنر، به عنوان یکی از زیرشاخه‌های مهم رشته فنی و حرفه‌ای، شامل 13 رشته متنوع است که در جدول زیر قابل مشاهده می‌باشند. این رشته‌ها، فرصت‌های متعددی را برای دانش‌آموزان علاقه‌مند به هنر و فعالیت‌های خلاقانه فراهم می‌کنند تا بتوانند استعدادهای خود را در زمینه‌های مختلف هنری پرورش دهند و برای ورود به بازار کار در این عرصه آماده شوند.

نام رشته	توضیحات
فتوگرافیک	آموزش اصول و تکنیک‌های عکاسی، نورپردازی، ویرایش عکس و…
طراحی و دوخت	آموزش طراحی لباس، الگوکشی، برش و دوخت انواع پوشاک
معماری داخلی	آموزش طراحی فضاهای داخلی ساختمان‌ها، انتخاب مبلمان و دکوراسیون
صنایع دستی	آموزش ساخت و تولید انواع صنایع دستی مانند سفالگری، قالیبافی، میناکاری و…
انیمیشن و پویانمایی	آموزش ساخت انیمیشن‌های دو بعدی و سه بعدی، شخصیت‌پردازی و…
نقشه‌کشی معماری	آموزش نقشه‌کشی ساختمان‌ها، طراحی پلان‌ها و نماها
گرافیک	آموزش طراحی پوستر، لوگو، بروشور و سایر موارد گرافیکی
نقاشی	آموزش تکنیک‌های مختلف نقاشی مانند رنگ روغن، آبرنگ، مداد رنگی و…
نوازندگی ساز جهانی	آموزش نوازندگی سازهای موسیقی کلاسیک غربی
نوازندگی ساز ایرانی	آموزش نوازندگی سازهای موسیقی سنتی ایرانی
نمایش	آموزش بازیگری، کارگردانی، نمایشنامه‌نویسی و…
سینما	آموزش فیلمبرداری، تدوین، صداگذاری و سایر مراحل تولید فیلم
تولید برنامه تلویزیونی	آموزش تولید برنامه‌های تلویزیونی، اعم از سریال، فیلم، مستند و…

گروه فنی و حرفه‌ای در حوزه مدیریت و خدمات

رشته فنی و حرفه‌ای گروه مدیریت و خدمات، که یکی از شاخه‌های مهم این دوره تحصیلی است، در سه گروه اصلی طبقه‌بندی می‌شود: گروه بازرگانی و امور اداری، گروه بهداشت و سلامت، و گروه خدمات. هر یک از این گروه‌ها شامل رشته‌های متنوعی است که در ادامه به معرفی رشته های تحصیلی فنی و حرفه ای می‌پردازیم.

زیرگروه	رشته‌های زیرمجموعه
خدمات	ناوبری و حمل و نقل
بازرگانی و امور اداری	حسابداری
بهداشت و سلامت	تربیت کودک و تربیت بدنی

در رشته کودک‌یاری، اصول تربیتی خانواده و روش‌های صحیح و اصولی پرورش کودکان مطرح می‌شود و فقط در هنرستان‌های دخترانه این رشته ارائه می‌شود.

نوشته های مشابه

• 
  رشته های تحصیلی فنی و حرفه ای

متقاضیان می توانند برای کسب اطلاعات بیشتر و کامل تر راجع به معرفی رشته های تحصیلی فنی و حرفه ای و عوامل مرتبط با آن، با کارشناسان مجرب ناندینا در ارتباط باشند و از راهنمایی های آنها استفاده کنند.

گروه مهارتی و تخصصی کشاورزی

گروه کشاورزی، به عنوان یکی از شاخه‌های مهم در رشته فنی و حرفه‌ای، شامل ۵ زیر شاخه است که در جدول زیر به طور کامل فهرست شده‌اند.

رشته‌های زیرمجموعه گروه کشاورزی

گروه کشاورزی به عنوان یکی از گروه‌های اصلی در شاخه فنی و حرفه‌ای، شامل رشته‌های متنوعی است که در جدول زیر به طور کامل فهرست شده‌اند:

• امور زراعی
• صنایع غذایی
• امور باغی
• ماشین‌های کشاورزی
• امور دامی

این رشته‌ها، فرصت‌های متعددی را برای دانش‌آموزان علاقه‌مند به فعالیت در زمینه‌های کشاورزی و دامپروری فراهم می‌کنند تا بتوانند مهارت‌های لازم را کسب کرده و برای ورود به بازار کار در این عرصه‌ها آماده شوند.

گروه مهندسی و حرفه‌ای صنعت

گروه صنعت، به عنوان یکی از گروه‌های اصلی در شاخه فنی و حرفه‌ای، خود از ۵ زیرگروه تشکیل شده که در جدول زیر به طور کامل فهرست شده‌اند.

زیرگروه	رشته‌های زیرمجموعه
برق و رایانه	الکتروتکنیک، الکترونیک، شبکه و نرم‌افزار رایانه، الکترونیک و مخابرات دریایی
تعمیر و نگهداری ماشین‌آلات دریایی	مکانیک موتورهای دریایی
مواد و فرآوری	سرامیک، صنایع شیمیایی، صنایع نساجی، متالورژی و معدن
مکانیک	مکاترونیک، صنایع فلزی، تاسیسات مکانیکی، مکانیک خودرو، ماشین ابزار، صنایع چوب و مبلمان و ابزار
معماری ساختمان	معماری

دانش‌آموزان پس از اتمام امتحانات خرداد ماه ۱۴۰۲، باید در زمان مقرر توسط آموزش و پرورش، به سامانه پادا به آدرس pada.medu.ir مراجعه و فرم هدایت تحصیلی خود را تکمیل نمایند. در انتخاب رشته عوامل متعددی از جمله نمرات سه سال دوره متوسطه اول، علاقه و نظر دانش‌آموز و شرکت در آزمون مشاوره‌ای همگام تأثیرگذارند. همچنین، افرادی که از سهمیه‌های ایثارگران، جانبازان، خانواده شهدا و رزمندگان برخوردارند، در اولویت پذیرش قرار دارند.

دانش‌آموزان علاقه‌مند به رشته‌های فنی و حرفه‌ای برای ورود به هنرستان باید شرایط خاصی را داشته باشند. نکته مهم این است که ورود به زیرشاخه‌های رشته فنی و حرفه‌ای نیازی به معدل خیلی بالا ندارد. در ادامه مطلب امتیازات و شرایط لازم برای ورود به این رشته را شرح داده شده است.

امتیازات انتخاب رشته نهم به دهم:

دارندگان دیپلم فنی و حرفه‌ای، پس از اخذ مدرک خود، می‌توانند در صورت تمایل تحصیلات خود را در مقاطع بالاتر ادامه دهند. این دسته از داوطلبان می‌توانند با مراجعه به دفترچه ثبت نام و معرفی رشته های تحصیلی فنی و حرفه ای و انتخاب رشته کنکور کاردانی فنی و حرفه‌ای سال ۱۴۰۲، از رشته‌های ارائه شده در دانشگاه‌های مختلف اعم از دانشگاه فنی و حرفه‌ای، دانشگاه علمی کاربردی، موسسات آموزش عالی غیرانتفاعی و دانشگاه آزاد مطلع شوند و در صورت تمایل، در رشته‌های با کنکور و یا بدون کنکور کاردانی فنی و حرفه‌ای به تحصیل بپردازند.

یکی از نکات مهمی که فارغ‌التحصیلان رشته‌های فنی و حرفه‌ای باید به آن توجه داشته باشند، این است که هر فرد تنها می‌تواند در رشته‌ای متناسب با مدرک دیپلم خود به ادامه تحصیل بپردازد. بنابراین، داوطلبان پیش از هرگونه اقدامی باید بررسی کنند که آیا رشته مورد نظرشان در لیست رشته‌های بدون کنکور کاردانی فنی و حرفه‌ای سال ۱۴۰۲ قرار دارد یا خیر. به عبارت دیگر، تطابق رشته تحصیلی دیپلم فنی و حرفه‌ای با رشته دانشگاهی، یکی از شروط اصلی برای ادامه تحصیل در دانشگاه‌های فنی و حرفه‌ای است.

با این وجود، دانشگاه‌های علمی کاربردی، موسسات آموزش عالی غیرانتفاعی و دانشگاه آزاد، شرایطی متفاوت را برای پذیرش دانشجو در نظر گرفته‌اند. به این ترتیب که برای تحصیل در رشته‌های بدون کنکور این دانشگاه‌ها، نیازی به تطابق رشته تحصیلی دیپلم فنی و حرفه‌ای با رشته دانشگاهی وجود ندارد. به عنوان مثال، فارغ‌التحصیلان رشته‌های الکتروتکنیک، شبکه و نرم‌افزار رایانه، مکانیک خودرو، حسابداری و تربیت بدنی، می‌توانند بدون شرکت در کنکور و بدون در نظر گرفتن تطابق رشته دیپلم خود، در رشته‌های دلخواهشان در دانشگاه‌های علمی کاربردی، موسسات آموزش عالی غیرانتفاعی و دانشگاه آزاد به تحصیل بپردازند.

در خاتمه، فارغ‌التحصیلان دیپلم فنی و حرفه‌ای که قصد ادامه تحصیل در مقطع کارشناسی را دارند، می‌توانند در کنکور سراسری سال ۱۴۰۲ نیز شرکت کنند و شانس خود را برای تحصیل در دانشگاه‌های روزانه، نوبت دوم (شبانه)، پردیس خودگردان، غیرانتفاعی، پیام نور و دانشگاه آزاد امتحان کنند. داوطلبان نظام قدیم برای شرکت در کنکور سراسری باید مدرک کاردانی و یا مدرک پیش دانشگاهی ارائه دهند، اما متقاضیان دارای دیپلم نظام جدید، منعی برای شرکت در کنکور ندارند.

جدول رشته‌های کاردانی پیوسته فنی و حرفه‌ای گروه صنعت 

دسته بندی	رشته	گرایش
مکانیک	مکانیک	موتورهای دریایی
کامپیوتر	کامپیوتر	شبکه و نرم افزار رایانه
		سخت افزار رایانه
		نرم افزار رایانه
الکترونیک	الکترونیک	الکترونیک و مخابرات دریایی
		الکترونیک و ابزار
		الکترونیک عمومی
		الکترونیک
		تعمیر و نگهداری تجهیزات پزشکی
		رادیو و تلویزیون
برق	الکتروتکنیک	الکتروتکنیک
		تعمیر و نگهداری ماشین های الکتریکی
		تاسیسات الکتریکی
		برق صنعتی
		نصب و تعمیر آسانسور و پله برقی
		برق و تاسیسات
		برق – قدرت
معدن	معدن	فرآوری سنگ
		استخراج معدن
سرامیک	سرامیک	سرامیک صنعتی
متالورژی	متالورژی	ریخته گری
نساجی	نساجی	صنایع نساجی
شیمی	شیمی	صنایع شیمیایی
		شیمی آزمایشگاهی
		بهره برداری پالایش گاز
ساختمان	ساختمان	ساختمان
		حمل و نقل ترافیک شهری
		نگهداری و مرمت ساختمان
		اجرای ساختمان های بتونی
		راه سازی
		کارهای عمومی ساختمان
چوب و مبلمان	چوب و مبلمان	صنایع چوب و مبلمان
		هنرهای چوبی
		صنایع اوراق فشرده چوبی
		سازه های چوبی
تاسیسات	تاسیسات	تهویه مطبوع
		حرارت مرکزی و تهویه مطبوع
		گازرسانی
		تاسیسات تهویه
ماشین ابزار	ماشین ابزار	ماشین ابزار
خودرو	خودرو	مکانیک خودرو
		تعمیر و نگهداری خودرو
		کنترل کیفی خودرو
		خدمات پس از فروش خودرو
صنایع فلزی	صنایع فلزی	صنایع فلزی
		جوشکاری
چاپ	چاپ	چاپ
ارتباطات و فناوری اطلاعات	ارتباطات و فناوری اطلاعات	فناوری اطلاعات و ارتباطات
		ارتباطات و فناوری اطلاعات

رشته‌های کاردانی پیوسته فنی و حرفه‌ای گروه هنر:

دسته بندی	رشته	گرایش
هنر	تولید برنامه های تلویزیونی	تولید برنامه های تلویزیونی
	موسیقی	نوازندگی ساز ایرانی
		نوازندگی ساز جهانی
	معماری	معماری داخلی
	طراحی و دوخت	طراحی و دوخت
		طراحی پوشاک
	نقشه کشی	نقشه کشی معماری
	شهرسازی	شهرسازی
	معماری	معماری
		معماری سنتی
	سینما	سینما
	نمایش	نمایش
	گرافیک	گرافیک
		فتوگرافیک
	صنایع دستی	بافت
	پویانمایی	انیمیشن
	نقاشی	نقاشی
	هنرهای تجسمی	هنرهای تجسمی

از جمله مزایای تحصیل در رشته‌های فنی و حرفه‌ای، سهولت ورود فارغ‌التحصیلان به بازار کار است. با توجه به اینکه این رشته‌ها اساساً بر کارهای عملی و کارگاهی استوارند، فارغ‌التحصیلان زودتر مهارت خود را در شغل انتخابی نشان می‌دهند. نیاز اساسی کشور به نیروی انسانی متخصص و فنی در همه زمینه‌ها، موجب می‌شود دانش‌آموزان این رشته پس از فارغ‌التحصیلی با بازار کار مناسبی روبرو شوند. بنابراین، علاقه‌مندان با داشتن پشتکار و کسب مهارت در رشته‌های زیرمجموعه فنی و حرفه‌ای، می‌توانند موقعیت شغلی مناسبی داشته باشند.

رشته‌های ذکر شده در جدول زیر از جمله رشته‌های پرطرفدار فنی و حرفه‌ای هستند که بازار کار هر کدام با ذکر جزئیات در لینک‌های مربوطه قرار داده شده است. در این میان می‌توان به دو رشته پرطرفدار طراحی و دوخت و تعمیرات (موبایل، لوازم خانگی و…) نیز اشاره نمود.

بازار کار رشته‌های پرطرفدار فنی و حرفه‌ای

در سال ۱۴۰۲، بازار کار برای رشته‌های فنی و حرفه‌ای پرطرفدار به شرح زیر است:

• مکانیک
• برق
• ارتباط تصویری (گرافیک)
• حسابداری
• تربیت بدنی و علوم ورزشی
• مهندسی کامپیوتر

میزان درآمد رشته های فنی و حرفه ای

تمام رشته‌های موجود در معرفی رشته های تحصیلی فنی و حرفه ای دارای بازار کار و درآمد هستند، اما برخی از این رشته‌ها از شرایط و درآمد بهتری در بازار کار برخوردارند. برای پولساز شدن یک رشته، تخصص و علاقه در آن زمینه ضروری است. رشته‌های خدماتی مانند تاسیسات مکانیکی، مکانیک خودرو، ماشین ابزار، صنایع چوب و مبلمان، تعمیرات لوازم برقی و… از درآمد بهتری نسبت به سایر رشته‌ها برخوردارند.

• شبکه و نرم‌افزار: این رشته با تمرکز بر برنامه‌نویسی، طراحی وب‌سایت، هوش مصنوعی، تولید و مونتاژ صدا، تصویر، فیلم و انیمیشن، فارغ‌التحصیلان را برای فعالیت در شرکت‌های نرم‌افزاری، استودیوهای فیلم و انیمیشن و… آماده می‌سازد.
• الکترونیک: فارغ‌التحصیلان این رشته می‌توانند در زمینه تعمیرات لوازم برقی، برق‌کشی ساختمان، مونتاژ و ساخت بردهای الکترونیکی و… فعالیت کنند.
• الکتروتکنیک: این رشته با تمرکز بر برق ساختمان، نیروگاه‌های برق و تعمیرات آسانسور، فارغ‌التحصیلان را برای کار در شرکت‌های ساختمانی، نیروگاه‌ها و… آماده می‌سازد.
• طراحی و دوخت: فارغ‌التحصیلان این رشته می‌توانند در زمینه طراحی گرافیک، پارچه، دوخت و دوز و راه‌اندازی کارگاه‌های کوچک و بزرگ در زمینه پوشاک فعالیت کنند.
• معماری: این رشته با تمرکز بر طراحی دکوراسیون داخلی، پارک‌ها و اجرای پروژه‌های معماری، فارغ‌التحصیلان را برای کار در شرکت‌های معماری و ساختمانی آماده می‌سازد.
• هنر: فارغ‌التحصیلان رشته هنر می‌توانند در زمینه‌های انیمیشن و پویانمایی و گرافیک فعالیت کنند.
• صنعت: این رشته شامل زیرشاخه‌هایی مانند مخابرات دریایی، تاسیسات مکانیکی، صنایع چوب و مبلمان است که فارغ‌التحصیلان را برای کار در صنایع مختلف آماده می‌سازد.
• بهداشت و سلامت: این رشته شامل زیرشاخه‌هایی مانند تربیت کودک و تربیت بدنی است که فارغ‌التحصیلان را برای کار در مهدکودک‌ها، باشگاه‌های ورزشی و… آماده می‌سازد.

همه رشته‌های تحصیلی مزایا و معایبی دارند و در انتخاب رشته باید به این نکته توجه داشت که مزایای رشته مورد نظر بیشتر از معایب آن باشد، زیرا عمر انسان محدود است و نمی‌توان همه رشته‌ها و علوم را مطالعه کرد. رشته‌های فنی و حرفه‌ای مزیت بسیار بزرگی که دارند، بازار کار آن‌هاست؛ یعنی پس از اخذ دیپلم نیز می‌توان شغل مناسب آن رشته را به دست آورد. در ادامه، مزایا و معایب زیرشاخه‌های رشته فنی و حرفه‌ای ذکر شده است:

مزایای رشته‌های فنی و حرفه‌ای:

• یادگیری مهارت‌های فنی
• مهاجرت آسان‌تر از رشته‌های شاخه نظری
• تخصیص وام خوداشتغالی
• دریافت مجوز کسب و کار
• ورود به بازار کار پس از اخذ مدرک دیپلم
• راه‌اندازی کارگاه‌ها
• تنوع بالای زیرشاخه‌های رشته فنی و حرفه‌ای
• فرصت‌های شغلی زیاد

معایب رشته‌های فنی و حرفه‌ای:

• امکان عدم تحصیل در دانشگاه‌های پرطرفدار در مقطع کارشناسی
• عدم توجه به دروس تخصصی و پایه
• نبود کارگاه‌های مناسب همه رشته‌ها
• فضای آکادمیک کم

سوالات متداول درباره ی معرفی رشته های تحصیلی فنی و حرفه ای

رشته های فنی و حرفه ای شامل چه شاخه هایی می شوند؟

رشته های فنی و حرفه ای در چهار شاخه اصلی صنعت، ساختمان، کشاورزی و خدمات دسته بندی می شوند. هر کدام از این شاخه ها، شامل زیر شاخه های متعددی مانند مکانیک، برق، کامپیوتر، معماری، عمران، زراعت، باغداری، آشپزی، هتلداری و … می شوند.

شرایط ورود و معرفی رشته های تحصیلی فنی و حرفه ای چیست؟

برای ورود به رشته های فنی و حرفه ای، دانش آموزان باید نمرات و معدل مناسبی در دروس مرتبط داشته باشند. همچنین، برخی از رشته ها نیاز به گذراندن آزمون های ورودی و مصاحبه دارند.

معایب معرفی رشته های تحصیلی فنی و حرفه ای و تحصیل در این رشته ها چیست؟

• نگاه منفی جامعه: متاسفانه، در برخی از جوامع، نگاه منفی به رشته های فنی و حرفه ای وجود دارد و این رشته ها به عنوان رشته های سطح پایین شناخته می شوند.
• محدودیت در انتخاب رشته های دانشگاهی: فارغ التحصیلان این رشته ها، ممکن است در انتخاب رشته های دانشگاهی با محدودیت هایی روبرو شوند.

معرفی رشته های تحصیلی فنی و حرفه ای و آینده شغلی این رشته ها چگونه است؟

آینده شغلی فارغ التحصیلان رشته های فنی و حرفه ای، با توجه به نیاز روزافزون صنایع مختلف به نیروهای ماهر، بسیار روشن و پر رونق است.

چگونه می توان به معرفی رشته های تحصیلی فنی و حرفه ای مناسب اقدام کرد؟

انتخاب رشته فنی و حرفه ای مناسب، بستگی به علاقه، استعداد و اهداف دانش آموز دارد. همچنین، مشورت با مشاوران تحصیلی و افراد متخصص در این زمینه می تواند در انتخاب رشته مناسب به دانش آموزان کمک کند.

آیا معرفی رشته های تحصیلی فنی و حرفه ای و تحصیل در آن برای دختران مناسب است؟

بله، تحصیل در رشته های فنی و حرفه ای برای دختران نیز مناسب است. هیچ محدودیتی برای تحصیل دختران در این رشته ها وجود ندارد و دختران نیز می توانند با علاقه و استعداد خود در این زمینه ها پیشرفت کنند.

نتیجه گیری در مورد معرفی رشته های تحصیلی فنی و حرفه ای